زندگینامه مرحوم استاد حاج محمد علی کریم خانی

زندگی نامه محمدعلی کریمخانی

محمدعلی کریم‌خانی (۱۳۲۹ – ۳۰ خرداد ۱۴۰۱) مداح و خوانندهٔ مذهبی ایرانی بود. او با خواندن قطعهٔ «آمدم ای شاه پناهم بده» برای علی بن موسی الرضا ساختهٔ آریا عظیمی‌نژاد بیش از قبل نزد مردم شناخته شد. وی در ۳۰ خرداد ۱۴۰۱ درگذشت.

محمدعلی کریم‌خانی زادهٔ شهر نرجه از توابع شهرستان تاکستان در استان قزوین بود که از کودکی خواندن آواز در مجالس مذهبی را آغاز کرد و بعد از آن که متوجه توانایی‌های خود شد، پیش از جوانی به تهران مراجعه کرد. یکی از ویژگی‌های خاص محمدعلی کریم‌خانی در خوانندگی، صدای بلند او بود که با وجود ورود او به دههٔ هفتم زندگی خود، از توان آن کاسته نشد. محمد اصفهانی در مورد او می‌گوید: «از سال ۶۴ با محمدعلی کریم‌خانی آشنا شدم و سال‌های بعد نیز که در رادیو با آقای صبحدل همکاری می‌کردم، این دغدغه را داشتم که ایشان را فریاد بزنم، چرا که احساس می‌کردم صدای کریم‌خانی شناخته نشده‌است».

علاقه از کودکی

از کودکی به مداحی علاقه‌مند بوده و از کودکی در محافل و هیات ها در ایام محرم و رمضان مناجات‌ خوانی و مداحی می‌ کرد.

وی اولین مداحی خود را در سن ۱۶ سالگی در حرم و ولادت امام رضا(ع) با نوای خاص و رسای خود خواند.

او از محضر استاد مرحوم حسین صبحدل بهره برده و توسط ایشان وارد رادیو شد.

همکاری با آریا عظیمی نژاد

در سال ۱۳۸۳ به واسطه محمد اصفهانی با آریا عظیمی‌ نژاد آهنگساز جوان کشورمان آشنا شد که حاصل این آشنایی چندین اثر در پاسداشت مقام امام علی‌بن موسی‌الرضا(ع) و حضرت اباعبدالله(ع) است.

کریمخانی از این همکاری به نیکویی یاد می‌کند و می‌گوید همچنان علاقه دارد چند قطعه دیگر با عظیمی نژاد کار کند.

آریا عظیمی نژاد آهنگساز آلبوم ساقی سرمست

«ساقی سرمست» سه سال طول کشید تا ما بخوانیمش. ۱۲ قطعه پنج، شش دقیقه‌ای است و برایش خیلی زحمت کشیدیم.

باور کنید من ‌خواندم و می‌آمدم خانه، آریا (عظیمی‌نژاد، آهنگساز آلبوم) زنگ می‌زد

می‌گفت آقای کریمخانی یک توک پا بیایید، این جایش ایراد دارد و دوباره از سر می‌خواندم.

من یک قطعه السلام‌علیک یا علی‌ابن موسی‌الرضا را ۳۶ دفعه خواندم و یک دانه‌اش را برداشت.

اینطور نیست که ما یکبار رفته باشیم استودیو و برگشته باشیم.

آریا خودش خیلی سخت‌گیر است و شعرها و آهنگ را با هم انتخاب می‌کنیم.

آشنایی با محمد اصفهانی

محمد اصفهانی در مورد او می‌گوید: از سال ۶۴ با محمدعلی کریم‌خانی (خواننده آلبوم) آشنا شدم و سال‌های بعد نیز که در رادیو با آقای صبحدل همکاری می‌کردم این دغدغه را داشتم که ایشان را فریاد بزنم، چرا که احساس می‌کردم صدای کریم‌خانی شناخته نشده است.

در سوهانک (شمال شرقی تهران) بودیم و من به ختمی دعوت شده بودم و داشتم می‌خواندم که یک نفر به من گفت پسر جوانی می‌خواهد الرحمان بخواند،

اصفهانی آن زمان ۱۸، ۱۹ سالش بود. الرحمان را خواند و گفت من شماره تلفن‌تان را می‌خواهم و با شما کار دارم.

شماره تلفنم را دادم و ارتباط برقرار کرد و هنوز هم یکدیگر را می‌بینیم و کارش را می‌پسندم.

اولین قطعه‌ای از من که همه گیر شد و همه شنیدندش همین «آمدم ای شاه پناهم بده» بود.

تا قبل از آن به استودیو نرفته بودم، کارهایم ضبط شده بود ولی آدم‌ها، فیلمبردارها خودشان ضبط می‌کردند و به مردم می‌فروختند.

صدای خوب بدون دستگاه

برای داشتن صدای خوب دستگاه فایده ندارد، باید زحمت کشید. باید تمرین کرد.

دستکاری صدای خواننده نیست.

اتفاقا صدابردار نباید موقع خواندن صدا را بالا و پایین کند، من اگر همان ابتدای خواندنم صدابردار این کار را بکند کل تمرکز و شوقم گرفته می‌شود.

هنر خود خواننده در صدا

این هنر خود خواننده است که فاصله دهانش را با میکروفون تنظیم کند.

مرحوم صبحدل به من می‌گفت وقتی می‌خواهی اوج بگیری باید سی چهل سانتی‌متر از میکروفون فاصله بگیری تا صدایت جیغ نشود. خب ما خودمان اینها را می‌دانیم، دیگر نیازی نیست صدا را کم کنند.

تعزیه خوانی از نوجوانی

از نوجوانی زیر نظر استادم تعزیه می‌خواندم و دو سه قصیده عربی هم حفظ بودم

اما نمی‌دانم اعراب کلمات را درست ادا می‌کردم یا نه.

برای خواندن «حبّ الحسین(ع)» شعر عربی را روی کاغذ نوشته‌ام و اعراب کلمات را با دکتر اسماعیل آذر چک کردم تا مطمئن باشم درست می‌خوانم

هر وقت خواستم برای آقا علی‌بن موسی الرضا(ع) بخوانم، خود ایشان عنایت کرده‌اند و حتی قبل از گرم‌کردن صدا توانسته‌ام با حنجره باز و با پرده بالا بخوانم.

امرار معاش از مداحی

من وقتی می‌خوانم، پول هم می‌گیرم، نمی‌گویم نمی‌گیرم

من جوانی‌ام را دم خانه امام حسین(ع) گذراندم، جای بدی هم نبود و خیلی خوشحالم که دم این خانه پیر شدم.

نزدیک ۵۰ سال است که می‌خوانم ولی مداحی هیچ وقت راهی برای امرار معاشم نبوده است

بازنشسته چیت سازی

بازنشسته چیت‌سازی تهران هستم، آنجا کار می‌کردم،

روبه‌روی سیلو، من سال‌ها آنجا بودم، کشاورزی هم می‌کردم و بین کارهایم مداحی هم می‌کردم. اینکه بگویم پول نگرفته‌ام، اشتباه است.

همایون شجریان قطعهٔ «من کجا، باران کجا» از آلبوم ایران من خود که بر اساس نحوهٔ خواندن کریم‌خانی تهیه شده‌است را به او تقدیم کرده‌است.